ALLES OVER STIKSTOF

“Weer bom onder het stikstofbeleid” Zo luidt een kop in de Telegraaf van 25 oktober 2025. Maar is dat wel zo? De Telegraaf (en vele andere media) refereren aan een rapport van professor Ronald Meester, hoogleraar waarschijnlijkheidsrekening en statistiek aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Dat rapport is echter op vele punten zwak of fout, zoals verderop zal blijken. Vooraf merken we op dat het stikstofbeleid twee afzonderlijke aspecten betreft: enerzijds beleid ten aanzien van vergunningverlening, en anderzijds beleid ten aanzien van algemene verbetering van de natuur. Als er voldoende beleid is voor verbetering van de natuur, kunnen vergunningen gemakkelijker verleend worden. In het volgende bespreken we alleen de situatie rondom vergunningverlening. Elk beleid dat de staat van de natuur effectief verbetert ondersteunen wij. Wij willen ook best meedenken over hoe dat beleid eruit moet zien, maar dat is niet het onderwerp van dit artikel. Eerst bespreken we aantal citaten uit het artikel in de Telegraaf; daarna kijken we naar het rapport van Meester zelf.

Het gezwam van Arthur Petersen houdt maar niet op. Hij adviseerde het kabinet om een “rekenkundige ondergrens” in te voeren van 1 mol/jaar/jaar. Maar die “rekenkundige ondergrens” groter dan nul bestaat helemaal niet. Een drempelwaarde bestaat wel maar dat is een politieke keuze. Media en pers trappen en masse in deze door BBB/PVV overgenomen larie. Kort voor de verkiezingen probeert BBB nog wat te redden. Een verkiezingsleugen dus. Alleen een onmiddellijke forse generieke korting op veerechten kan Nederland rond 2030 van het stikstofslot halen. Het omgekeerde gebeurt nog steeds: er worden nog steeds vergunningen afgegeven voor bouw van nieuwe veestallen.

De bedoeling van deze AMvB is om verduurzamingsactiviteiten met kleine en tijdelijke stikstofemissies natuurvergunningvrij te maken. Op deze manier kunnen verduurzamingsactiviteiten, bijvoorbeeld de verduurzaming van veestallen of woningen, sneller worden uitgevoerd. Het idee is dat kleine en tijdelijke stikstofemissies worden toegestaan, die dan later gaan worden “terugverdiend”. Kortom een AMvB op krediet. Een vergelijking met het in november 2018 door het Europese Hof, en in mei 2019 door de Raad van State, afgeschoten PAS dringt zich op. Immers het PAS was ook een programma op krediet. Overigens hecht MOB eraan dat te vermelden dat MOB geen procedures voert tegen woningbouwprojecten noch tegen andere projecten die gericht zijn op reductie van CO2 en/of stikstofuitstoot. Het voorstel lost niets op en zal gaan leiden tot een nieuwe generatie illegale bedrijven, vergelijkbaar met PAS-melders en bedrijven met een “positieve weigering”. Overigens doet MOB een voorstel hoe dit wel zou kunnen gaan werken.

De problematiek met onze verpieterende natuur als gevolg van onder andere te hoge stikstofneerslag groeit nog steeds. Niet alleen PAS-melders zitten klem. Maar ook bedrijven met wel een geldige natuurvergunning kunnen die kwijt raken zoals uit recente jurisprudentie blijkt. Het kabinet/Tweede Kamer hebben het idee dat als we de Nederlandse wetgeving maar aanpassen we uit de brand zijn. Niets is minder waar, immers de Europese Habitat- en Vogelrichtlijn zijn rechtstreeks werkend. Met de huidige koers van de regering blijft Nederland de komende 10 jaar nog op het stikstofslot. We boeren dus nog steeds verder achteruit. Daar komt in 2027 het waterslot nog bij op grond van de Kaderrichtlijn water. Ook is er een pesticidenslot in aantocht. Dus kabinet en Tweede Kamer: stop met het huidige gehannes en ga aan de slag met echte reductie van stikstof in de orde van grootte van halvering van de uitstoot in 2030. Dat lukt niet zonder generieke korting. Mogelijk komen we dan rond 2030 van het stikstofslot af. Maar dan moet er nu wel actie worden ondernomen.

Dit wetsvoorstel voorziet in de vervanging van de huidige Kritische Depositie Waarde (KDW)-omgevingswaarden voor een wettelijk verplicht programma van maatregelen inclusief sectorale doelen gericht op emissiereductie. Daarmee wordt voldaan aan de afspraak uit het Hoofdlijnen akkoord om de op de KDW gebaseerde omgevingswaarden uit de Omgevingswet te halen en te vervangen voor een juridisch houdbaar alternatief. Echter, dat alternatief is er niet. Gevolg: Nederland nog tot na 2030 op het stikstofslot?

Een totaal miskend risico is dat bestaande vergunningen nu nog kwetsbaarder gaan worden voor intrekkingsverzoeken. Het invoeren van een drempelwaarde en/of legaliseren van PAS-melders zonder compensatie voor de natuur zal gaan leiden tot een hausse van intrekkingsverzoeken van bestaande vergunningen, waar de provincies dan al helemaal niet meer onderuit kunnen. MOB is hiermee al gestart in Brabant. Zie bijvoorbeeld de uitspraken van Rechtbank Oost-Brabant. In Gelderland zijn inmiddels 40 intrekkingsverzoeken van natuurvergunningen van bestaande bedrijven ingediend. Limburg en Brabant volgen binnenkort ook.

Met een nieuwe serie procedures doet MOB een oproep aan de politieke partijen om af te rekenen met de gijzeling van Nederland door de veehouderijsector. Nederland zit nu al 6 jaar op slot door structureel dwarsliggen van de veehouderijsector. Met de brief van Wiersma van 25 april 2025 aan de Tweede Kamer heeft de BBB haar kansen definitief verspeeld om de problemen op te lossen.

Vandaag heeft minister Wiersma een brief ontvangen met een uitnodiging voor overleg om nieuwe rechtszaken over stikstof af te wenden. Het is nu 6 jaar geleden dat het PAS door de Raad van State werd vernietigd. Het recent gepresenteerde “startplan” is geen serieus plan. Het plan komt neer op alleen maar opnieuw uitstel, terwijl de rechter recent in de Greenpeace zaak heeft geoordeeld dat verder uitstel niet kan. Stikstof werkt als een sluipmoordenaar op onze natuur. De natuur mag niet nog meer verzuren en vermesten. Het “startplan” van de minister betekent een ontkenning van de ecologische, juridische en economische realiteit waardoor Nederland nog 5 jaar of langer op slot blijft met desastreuze gevolgen voor onze natuur én de economie. De agrosector gijzelt in feite onze economie.

Noodkreet vanuit de Rotterdamse haven: “Alle plannen zijn stilgevallen. Grote en kleine bedrijven zetten hun investeringen stil. Buitenlandse concerns en investeringsfondsen die hier aan de slag wilden, zoeken nu naar andere plekken. De situatie is dramatisch.” Er gaan miljarden maar de veehouderij terwijl op alle mogelijke sectoren wordt bezuinigd zoals hoger onderwijs. De financieel en moreel failliete veehouderij gijzelt onze economie. Kabinet is op ramkoers met toekomst van Nederland.

Het kabinet is haar belofte niet nagekomen om voor eind maart met een structureel plan van aanpak te komen. De datum is nu doorgeschoven naar 1 juni 2025. Kortom: al sinds mei 2019 wordt er eindeloos gedelibereerd en maar kleine stappen gemaakt met uitkoop van een beperkt aantal veehouders. Er is nog steeds geen structurele aanpak ondanks dat (1) onze natuurgebieden nog steeds verder verzuren en achteruitgaan, en (2) de schade aan de economie in de miljarden loopt. Er is ook nog steeds geen landbouwvisie voor de periode 2030/2035. Het is duidelijk dat het kabinet nauwelijks of geen regie heeft op de natuur/stikstofcrisis. De regie is in handen van de agro-industrie. Conclusie: Kabinet heeft de regie niet in het stikstofdossier en kan daarom helemaal niet leveren per 1 juni 2025.