Het antwoord daarop is een volmondig ja, maar alleen als de sector bereid is om een grondige herstructuring te ondergaan. Recente rapporten van FAO (2023) Caring Farmers (2024), SEO (2025), Rli (2025), en de Robin Food Coalitie (2025) maken overduidelijk dat de landbouwsector Nederland meer kost dan hij oplevert. De waarde-creatie van de gangbare intensieve landbouwproductie (veehouderij, akkerbouw, tuinbouw) is minder dan de waarde-vernietiging door schade aan natuur (bodem, water, biodiversiteit), de gezondheid van mens en dier en klimaat. Doordat dit type schadekosten moeilijk op bedrijfsniveau te verrekenen is, worden deze kosten niet door de landbouwsector maar door de maatschappij betaald, en blijft de prijsprikkel die in andere sectoren van onze markteconomie sturend werkt op innovaties en vraag en aanbod achterwege. Daardoor zit de landbouwsector in Nederland op een dood spoor. Dit moet anders.

Nee, er zat in 2024 toch geen dinoterb in het Noord-Hollandse oppervlaktewater. Dat meldt het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier na eigen onderzoek, en aanvullend onderzoek door kennisinstituut Deltares. Het hoogheemraadschap trekt bovendien alle dinoterb-metingen van de afgelopen vijf jaar in. Het waterschap stelt nu dat er in het lab besmetting van de monsters zou hebben plaatsgevonden. Dat is regelrechte flauwekul omdat dinoterb helemaal niet in het lab aanwezig is. Hoezo dan besmetting in het lab? Deze “verklaring” kan dus in de prullenbak. Sinds 2024 wordt er geen dinoterb meer aangetroffen. Veel plausibeler is dat gebruikers het nu wel uit hun hoofd laten om het gif nog te gebruiken vanwege de ophef erove, en het risico om gepakt te worden. Overigens is MOB blij dat dinoterb nu niet meer wordt aangetroffen. Nu de andere legale en illegale bestrijdingsmiddelen nog.

Een onderzoeker van De Vlinderstichting is bedreigd vanwege een rapport over de aanwezigheid van pesticiden in verschillende Natura-2000 gebieden. Een anonieme afzender stuurde een brief met doodsbedreiging naar het woonadres van de auteur. De Vlinderstichting heeft besloten het onderzoek van de website te verwijderen.

LTO en andere agrarische organisaties blijven maar framen dat PAS-melders geen blaam treft. Zij hebben volgens deze organisaties te goeder trouw gehandeld. De gehele pers neemt deze framing klakkeloos over. Een goed voorbeeld van slechte journalistiek. Hierdoor blijft de rol van LTO ook onderbelicht evenals de rol van Ger Koopmans, de huidige voorzitter van het LTO. Hij was een van de drijvende krachten achter het invoeren van het PAS. Ook de sector zelf treft blaam omdat het het zich niet bepaald sociaal opstelt. Immers, stoppende boeren verkopen al dan niet latente ruimte liever aan bedrijven als vliegveld Schiphol, Lelystad en Rotterdam en wegenuitbreidingen (A15, A27) dan aan collega PAS-melders die problemen hebben met te weinig stikstofruimte. Zo ver gaat de onderlinge solidariteit binnen de sector kennelijk niet.

Het zogenaamde “startpakket” dat het kabinet afgelopen vrijdag publiceerde is een politiek compromis maar mist elke relatie met de juridische realiteit zoals de landsadvocaat ook al geconstateerd heeft. Dit kabinet lijkt niet alleen aan te sturen op het ruïneren van onze economie, maar ook zijn hiermee alle PAS-melders en interimmers vogelvrij verklaard.

Nadat eerder deze week het provinciebestuur van Brabant werd teruggefloten door de rechter m.b.t. piekbelasters is nu de provincie Friesland aan beurt. Rechtbank Noord-Nederland veegt de vloer aan met besluiten van provincie Friesland om niet op te treden tegen Friese PAS-melders, een politieke erfenis van voormalig provinciebestuurder Wiersma. De rechtbank vernietigde 8 weigeringsbesluiten handhaving van Friese PAS-melders van het Friese provinciebestuur op een fors aantal gronden. Deze zaken waren aangespannen omdat het provinciebestuur weigerde handhavend op te treden tegen de illegale bedrijven. De besluiten zijn nog tot stand gekomen in de periode dat Wiersma, de huidige minister van LVVN, in het provinciaal bestuur zat.

Binnen 6 maanden tijd zal het Brabantse provinciebestuur met geborgde maatregelen moeten komen waarmee de stikstofemissies binnen 1 jaar ingrijpend zullen dalen. Het openbaar bestuur heeft nog maar heel weinig tijd wat 25 jaar geleden al had moeten zijn gedaan: maatregelen nemen die de hoogste stikstofconcentraties van Europa terugbrengen naar een niveau dat leidt tot minder schade aan onze gezondheid en schade aan onze natuur. Als het provinciebestuur hier niet in slaagt zullen verzoeken om intrekking van natuurvergunningen niet meer geweigerd kunnen worden. Dit volgt uit een serie van 9 uitspraken van de rechtbank Oost-Brabant van 16 april 2025. In die zaken was beroep aangetekend tegen de weigering van de provincie Noord-Brabant om vergunningen in te trekken van vergunningen van veehouders op korte afstand van ernstig overbelaste Natura 2000-gebieden. De zogeheten piekbelasters, de groep van 3.000 bedrijven uit het eerste Remkes-advies.

In een brief van 13 november 2024 stelt de Europese Commissie dat Nederland te weinig doet om volksgezondheid en milieu voldoende te beschermen tegen de intensieve veehouderij. Met name moet er minder mest worden geproduceerd. En ja, dat betekent toch minder dieren

Voldoende eiwit inname is cruciaal voor onze gezondheid: zonder eiwit geen leven. Op dit moment dekken Nederlanders hun behoefte aan eiwit voor circa 60% uit dierlijk eiwit. Dit leidt niet alleen tot een slechte gezondheid van Nederlanders maar ook tot klimaatverandering, verlies van soorten (biodiversiteit kachelt achteruit), dierenleed, en honger in arme landen, omdat onze veestapel hun eiwitten opeten en grotendeels in mest omzetten.

Door MOB zijn al een aantal handhavingsverzoeken ingediend met betrekking tot PAS-melders (en piekbelasters). De eerste uitspraken laten zien dat rechters klaar zijn met het compleet falen van achtereenvolgende kabinetten in het stikstofdossier. Ook de Europese Commissie begint steeds kritischer te worden. MOB treft voorbereidingen om per 1 maart 2025 in alle 12 provincies handhavingsverzoeken te gaan indienen met betrekking tot PAS-melders/interimmers waarbij in eerste instantie gefocust gaat worden op de grotere bedrijven en/of megastallen.