Een deken van bestrijdingsmiddelen over Nederland

Is de recent aangetoonde besmetting van hobbykippen eieren het gevolg van het gebruik van PFAS-houdende bestrijdingsmiddelen in de agrarische sector? Zijn deze eerste berichten nog maar het topje van de PFAS-berg?

Naast een stikstofdeken is er ook sprake van een deken van bestrijdingsmiddelen over Nederland. Het gaat daarbij niet alleen om toegelaten bestrijdingsmiddelen maar ook om niet toegestane middelen. Naast de gebruikelijke middelen blijkt PFAS een belangrijke component zijn van deze deken.

Het is de bedoeling van de agrariër om de bestrijdingsmiddelen op de akker c.q. de gewassen te laten landen. Helaas lukt dat maar gedeeltelijk. Een substantieel deel van de bestrijdingsmiddelen verwaait naar belendende percelen tot in de verre omtrek, afhankelijk van o.a. de druppelgrootte, applicatiehoogte, gebruikte sproeinozzels, windsterkte en richting, temperatuur en de mate van vluchtigheid van het bestrijdingsmiddel. Dit wordt ook wel drift genoemd. Driftrreducerende voorschriften worden vaak overtreden.

Nederland is koploper in het produceren van groenten en fruit met PFAS-pesticiden;

  • In 2021 waren Nederland (27%), België (27%) en Oostenrijk (25%) de lidstaten met de hoogste besmetting van PFAS-pesticiden van hun binnenlands geteelde groenten en fruit;

  • In 2021 waren 70% van in Nederland geteelde aardbeien- en komkommermonsters verzameld in de EU lidstaten met PFAS-pesticiden besmet;

  • In 2021 was in Nederland de omzet van PFAS-Pesticiden 221000 kilogram (0,221 kg per hectare landbouwareaal).

Deze 221.000 kg PFAS bevattende pesticiden is mogelijk een onderschatting omdat de bedrijven, die deze bestrijdingsmiddelen produceren c.q. leveren niet staan te popelen om hierover informatie te geven. Als er een industrieel bedrijf zou zijn dat ook maar 0,1% van deze PFAS vracht in het milieu zou brengen dan zou deze onmiddellijk worden gesloten.

Recent is gebleken dat ver van Chemours (enige grote emittent van PFAS naar de lucht in Nederland) ook met PFAS besmette eieren van hobbykippen zijn aangetroffen ruim boven de gezondheidsnorm. Dit in tegenstelling tot eieren uit de vee-industrie die vrijwel altijd opgehokt zijn.

Dit verschil in PFAS in eieren komt waarschijnlijk niet door ander voer maar mogelijk door het verschil in huisvesting.

Hobbykippen lopen vrijwel altijd buiten, al dan niet in een afgesloten buitenren. Ze pikken dan bodemdieren op waaronder ook regenwormen, insecten en met bestrijdingsmiddelen vervuilde grond.

WUR schreef in 2008 “In de uitloop nemen leghennen grond, wormen en insecten op, waarbij de hierin aanwezige dioxines overgedragen worden naar het ei. Hoe langer de dieren buiten zijn des te meer er van deze bronnen wordt opgenomen en des te hoger de dioxines in het ei zijn”.

Er is waarschijnlijk een parallel te trekken tussen de al veelvuldig geconstateerde besmetting van hobbykippen eieren met (1) dioxinen (en furanen), en (2) PFAS. Niet alleen kippen zijn de klos, maar ook de bijen.

Een bewoner uit het buitengebied in de gemeente Bronkchorst liet de eieren van zijn hobbykippen analyseren:

Er is niet onderzocht op andere bestrijdingsmiddelen.

Conclusie: de eieren zijn ongeschikt voor consumptie wegens te veel PFAS.

Op onze vraag of er in de directe omgeving met bestrijdingsmiddelen wordt gespoten was het antwoord:

“Het is zeker zo dat er in de directe omgeving gespoten wordt door veehouders. Er is voor ons huis net 5,5 hectare weiland met glyfosaat bespoten. De boer heeft het verpacht aan een aardappelteler. Diezelfde boer heeft vorig jaar achter ons 3,5 hectare klaver bespoten met een goedje. Iets verder achter ons (300 meter) is een paar jaar geleden gebruikt voor lelie teelt....”

Vanuit Noord-Holland ontvingen we een analyse op eieren met een 13-voudige overschrijding van de PFOS-norm. Over de locatie: "Onze tuin is nooit bespoten, nooit grond op aangebracht, er is geen industrie, geen fabriek, geen vliegveld, nooit blusschuim gebruikt. De enige factor die we hier hebben is agro industrie". 

Overigens krijgen koeien ook PFAS binnen via gras/bodem, water en misschien ook via het veevoer/krachtvoer.

PFOS wordt gebruikt in bestrijdingsmiddelen. Niemand weet precies hoeveel. Ook het NVWA niet. Mogelijk gaat het bij de PFOS toevoeging in bestrijdingsmiddelen niet alleen om een actieve werking, maar vaak ook om de werking als dispergeermiddel. 

De agrarische sector erkent ook dat PFAS op grote schaal wordt gebruikt in bestrijdingsmiddelen. Uit de Boerderij: “Bij de toepassing van ongeveer 10% van de toegelaten gewasbeschermingsmiddelen komt PFAS in het milieu. In 2021 is in Nederland meer dan 200.000 kilo PFAS als bestrijdingsmiddel verkocht”.

Overigens wist het RIVM al jaren van PFAS in hobby-eieren buiten Dordrecht.

Ook in oppervlaktewater in Friesland en zwemwater in de Achterhoek zijn gevaarlijk hoge concentraties PFAS aangetroffen. 

Volgens hetzelfde RIVM krijgen mensen in Nederland te veel PFAS binnen. Waarom dat niet onmiddellijk stoppen met PFAS in bestrijdingsmiddelen?

Op de NVWA-website staat dat PFAS vanuit diervoeder, grond, water, of gras in eieren kunnen terechtkomen.

Conclusies:

  1. PFAS lijkt een integraal deel te zijn geworden van de deken van gif over ons land. Deze deken van gif is waarschijnlijk mede afkomstig uit de landbouw, vooral als gevolg van “drift”;

  2. Niet alleen worden hele percelen van niets vermoedende burgers besmet maar dit treft ook natuurgebieden, waaronder ook Natura 2000) die onder Europese bescherming vallen;

  3. Het toevoegen van PFAS aan bestrijdingsmiddelen dient onmiddellijk te stoppen;

  4. Het bespuiten van percelen met landbouwgif dient aan banden te worden gelegd.

Zijn pesticiden noodzakelijk om gewassen te verbouwen?