Vliegveld Schiphol is na Tata Steel de grootste bron van stikstof in Nederland. Met een aantal rekentrucs levert dit maar een beperkte berekende stikstofdepositie op voor natuurgebieden als bijvoorbeeld het Naardermeer en Nieuwkoopse plassen.

Volgens de uitspraak van de rechtbank is de natuurvergunning voor de exploitatie van luchthaven Schiphol, die in 2023 door de toenmalige VVD minister is verstrekt, niet met de vereiste zorgvuldigheid voorbereid en niet voldoende gemotiveerd. Een hard oordeel. Maar niet onverwacht met VVD/BBB-ministers aan het roer in het ministerie LVVN. 

De vernietiging van de vergunning is deels gebaseerd op het gegeven dat voor zowel intern en extern salderen getoetst had moeten worden op additionaliteit. De minister wist dat ook, maar heeft dit met opzet genegeerd om tijd te winnen. Dat heet misbruik maken van procesrecht. 

De additionaliteitsvereiste houdt in dat stikstofdepositie alleen intern of extern gesaldeerd mag worden als de stikstofruimte niet nodig is voor het behoud van natuurwaarden in Natura 2000-gebieden.

Dit betekent dat bijvoorbeeld het uitkopen van 9 boeren door Schiphol niet kan om een natuurvergunning te krijgen. Immers, de vrijkomende stikstof moet eerst ten goede komen aan natuurherstel. De opkoop van stikstofruimte van deze 9 boeren is zinloos geweest. Verspilling van belastinggeld omdat de overheid 100% eigenaar is van Schiphol. Om precies te zijn: De Schiphol Group is voor 69,77% eigendom van de Nederlandse staat, 20,03% van de gemeente Amsterdam en 2,2% van de gemeente Rotterdam. Ook al koopt Schiphol duizend boeren op: dit gaat Schiphol niet aan een natuurvergunning helpen. 

Conclusie: het uitkopen van meer boeren gaat Schiphol niet aan een vergunning helpen.

De rechtbank stelt ook dat voor intern salderen aan additionaliteit had moeten worden getoetst. Dat is niet gebeurd. Ook op dit punt sneuvelt de vergunning.

De uitspraak heeft ook gevolgen voor de kansen van vliegveld Lelystad om een natuurvergunning te krijgen. Bekend is dat Schiphol hier ook nog steeds bezig is met het uitkopen van boeren. Fijn voor deze boeren dat ze een zak geld krijgen, maar dit levert vliegveld Lelystad geen natuurvergunning op. Opmerkelijk is dat het de pers volledig is ontgaan dat met de Schiphol uitspraak het vergunnnen van vakantievluchten vanaf vliegveld Lelystad niet mogelijk is.

Hoe nu verder?

Verwacht wordt dat Schiphol en kabinet beroep gaan instellen. Heeft dat beroep bij de Raad van State een kans van slagen? Nee, want de uitspraak van de rechtbank is gebaseerd op vaste jurisprudentie van de Raad van State over additionaliteit. Overigens overweegt MOB om, samen met andere partijen, hoger beroep in te stellen tegen enkele punten waarop wij niet in het gelijk zijn gesteld. Zo verschillen MOB en Rechtbank van mening over de zogenaamde historische rechten.

Deze uitspraak is mogelijk wel de trigger voor het nu eens echt gaan halveren van de stikstofuitstoot in 2030. Immers, zonder een geborgd programma zal het niet mogelijk zijn om Schiphol aan een natuurvergunning te helpen. Dit geldt overigens ook voor de vliegvelden Rotterdam en Eindhoven, die nog draaien op positieve weigeringen, die inmiddels ook door de Raad van State naar de prullenbak zijn verwezen.

Ook beschikt de helft van de agrarische bedrijven niet over een passende natuurvergunning. Ook een deel van de industriële bedrijven beschikt hier niet over.

Kortom: Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State en rechtbanken stellen dat van vergunningverlening alleen sprake kan zijn als er een realistisch, concreet en geborgd emissiereductieplan voor stikstof is naar 2030. Zolang dat er niet is zakt Nederland steeds verder weg in het stikstofmoeras met grote schade aan zowel natuur als aan de economie. 

Recent hebben zowel de Afdeling advisering van de Raad van State en de landsadvocaat zich in vergelijkbare bewoordingen uitgesproken. 

Zie ook het recente advies van de Raad van State inzake de door het kabinet vurig gewenste rekenkundige ondergrens stikstofdepositie. Hieruit:

'De Afdeling advisering benadrukt in deze voorlichting vooral ook de noodzaak van een robuust, geloofwaardig en effectief pakket van natuurherstelmaatregelen, gericht op het behalen van de landelijke instandhoudingsdoelstellingen voor Natura 2000-gebieden en het voorkomen van verslechtering van die gebieden'.

Ook: 'De Afdeling advisering concludeert dat de ondergrens waarvan de voorlichtingsvraag uitgaat risico’s met zich brengt. Hoe dan ook is fors natuurherstel in Nederland dringend gewenst'.

Voor een uitvoeriger uitleg van de Schiphol uitspraak zie hier.